شهید سید حسن آیت

روز سوم تيرماه ۱۳۱۷هجري شمسي در شهرستان نجف آباد اصفهان، حسن به دنيا آمد. حسن نوه مرحوم آيت الله سيدعلي نجف آبادي است. همو كه از چهره هاي درخشان عمر خود بود كه در كتاب رجال اصفهان درباره او مي نويسند كه «در علوم معقول سرآمد اقران و همرزمان خود بوده و در فقه نيز مشهور بوده است.» حسن آيت پس از تحصيلات در نجف آباد و اصفهان به تهران مي آيد. در سال ۱۳۳۷ ليسانس ادبيات فارسي و در سال ۱۳۴۰ فوق ليسانس جامعه شناسي را از دانشگاه تهران اخذ مي نمايد. آيت از همان ابتدا با مليون مخالفت مي  ورزد و همين موضوع باعث مي شود او كه رتبه اول را در فوق ليسانس جامعه شناسي كسب نموده است، به دليل تسلط مليون بر دانشكده علوم اجتماعي تهران، مانع از دادن بورس و اعزام حسن آيت به خارج از كشور مي شوند. در نهايت آيت در سال ۱۳۴۵ ليسانس حقوق را از دانشگاه تهران اخذ نموده و سپس در همين رشته به كسب دكترا مي پردازد.

آيت مبارزات ضد استبدادي خود را از همان ابتداي تحصيلات دانشگاه آغاز مي كند و همراه با ياران آيت ا... كاشاني به مبارزه ادامه مي دهد. آنچه آيت را پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه محافل سياسي و تاريخي قرار داده، صرفاً نظرات او در مورد مليون و دكتر مصدق نيست، بلكه نقش او در تصويب قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز، قابل توجه است.

بعد از پيشنهاد گنجاندن اصل ولايت فقيه در قانون اساسي از سوي آيت ا... دكتر بهشتي، چند نفر از فقها و حقوقدانان مجلس، به تبيين شرعي و عقلاني اصل ولايت فقيه پرداختند كه يكي از اين افراد دكتر حسن آيت نماينده مردم نجف آباد در مجلس خبرگان قانون اساسي بود. آيت در تأييد سخنان آيت ا... دكتر بهشتي در مجلس خبرگان قانون اساسي مي گويد: «ولايت امر به عهده كسي است كه به آن صفات از طرف اكثريت مردم پذيرفته شده باشد، مفهوم آراي مردم، اين نيست كه آراي مردم بتواند هر كاري را انجام بدهد. اگر مردم به اتفاق رأي دادند كه فلان شخص بايد برده باشد، چنين رأيي معتبر نيست. زيرا اين استبداد اكثريت است؛ زيرا بسياري از حقوق افراد سلب شدني نيست،يعني انسان هم از خودش نمي تواند آن حقوق را سلب كند، چه برسد اكثريت مردم. در خيلي موارد مي بينيم تلاش مي شود كه آراي عموم را مغاير با اصول ولايت فقيه بدانند. فقيه شخص بخصوصي نيست، اينها صفات است، عيناً مثل اين است كه بگوييم رئيس جمهور بايد ايراني باشد و شما بگوييد حاكميت ملي را زير پا گذاشته ايم، نه، اين يك اصل است.» اما صبر مخالفين بيش از يك سال دوام نياورد و پس از يك سال كه دكتر حسن آيت نمايندگي مردم تهران را در مجلس شوراي اسلامي به عهده داشت، ساعت ۸ صبح روز چهارشنبه ۱۴ مرداد ۱۳۶۰، صداي جمهوري اسلامي ايران، اين خبر تكان دهنده را پخش كرد:

«سيد حسن آيت  نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي صبح امروز در مقابل منزلش توسط ضد انقلابيون به شهادت رسيد» و بعد از ظهر همان روز، روزنامه ها نوشتند كه ضد انقلابيون بيش از ۶۰ گلوله به سوي آيت شليك كرده اند. حزب جمهوري اسلامي كه بعدها زندگي  نامه آيت را منتشر كرد، در مورد شليك اين تعداد گلوله (۶۰ گلوله) به سمت آيت، مي نويسد: «بدينسان مي توان به ميزان خشم و كينه فريب خوردگان و مزدوران بيگانه در مقابله با يكي از بهترين فرزندان و پويندگان راه امام پي برد.»

خانم مهرانه معلم دامغانی همسر شهيد دكتر آِيت كه در آخرين لحظات جان دادن آيت، سر او را در بغل داشته است مي گويد: «آن روز ساعت 6.30 صبح جلسه داشت مثل اين كه آن روز به من الهام شده بود كه حادثه اي پيش خواهد آمد. محسن (فرزندم) را بيدار كردم، محافظ هم در حياط قدم مي زد و ماشين را آماده مي كرد، قبل از اين كه از منزل خارج شود تلفن زنگ زد، گفتم امروز كمي دير برو، مجلس اكثريت پيدا كرده، خسته اي، مريضي، چند روزي مرخصي بگير، گفت: نه، هفته آينده مجلس راجع به مطبوعات جلسه خواهد داشت- مدتها بود كه روي لايحه مطبوعات كار مي كرد- بعد از لايحه مطبوعات شايد يك هفته اي مرخصي بگيرم، خلاصه با تلفن صحبت كرد، چند دقيقه به هفت مانده بود، معمولاً من بدرقه اش مي كردم ولي آن روز در آشپزخانه كار داشتم، با عجله به آشپزخانه رفتم، رفت توي حياط و سوار ماشين شد، از در خارج شدند، ناگهان صداي رگبار شنيدم رفتم بالاي تراس، ديدم خودش را انداخت پشت بشكه نفت، مرتب صداي رگبار مي آمد من هم فرياد مي كشيدم، دويدم توي كوچه، راننده شوكه شده بود، چند ثانيه بيشتر طول نكشيد همه ماجرا بين يكي دو دقيقه به هفت اتفاق افتاد، ديدم محافظش تير خورده و خونريزي دارد خودش هم از ناحيه گردن و مغز تير خورده بود، او را از ماشين بيرون كشيدم ديدم از بيني و دهانش خون بيرون زد، رنگش زرد شد و …» و دكتر حسن آيت نماينده مجلس شوراي اسلامي و دبير سياسي حزب جمهوري اسلامي شهيد شد.

آیت الله اكبر هاشمي رفسنجاني، رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي بعد از شهادت دكتر آيت در مورد او مي گويد: «در مجلس خبرگان از اعضاي بسيار فعال و هدايتگر بود و در اسلامي شدن قانون اساسي و بخصوص در اصول مربوط به «ولايت فقيه» در كنار رئيس و نايب رئيس مجلس خبرگان و ساير شخصيت هاي پيشتاز خط امام، صاحب نقشي شايان توجه بود.»

حزب جمهوري اسلامي نيز در بيانيه خود به مناسبت شهادت آيت و نقش سازمان منافقين آورده است: «دكتر آيت از نخستين روزهاي اوج گيري حركات طيف گرايش به غرب با هوشياري اعلام داشت كه سرانجام اين خطر چيست و اتحاد پليد نفاق و كفر چگونه در مقابل انقلاب اسلامي ايران موضع مي گيرد و ملي گرايان چگونه براي حفظ مواضع خود، به دامن آمريكا مي غلطند و ديديم كه تمام پيش بيني ها درست بود و نشانه دقت و وسعت نظر اين رجل اسلامي بود. از سوي ديگر آمريكا نيز دشمنان خود را با دقت انتخاب كرده و هدف گلوله هاي جبهه متحد كفر قرار مي دهد.»